ÖNGÖRÜ * SONGÖRÜ

Öngörü,’önceden görebilme’।
Gelişkin kültürler,akılcılık,uygarlık; ‘öngörü sahibi olmak’la açıklanabilir. Öngörü,’önceden görebilme’,şunları yapma gücünü kazandırır:

• Bir şeyin nasıl olabileceğini düşünme.
• ‘Ne?’yi,’nasıl?’ı,’neden?’i merak etme ve araştırma. ‘Ne?’ ile bilimi,’nasıl?’ ile tekniği,’neden?’ ile felsefeyi bulma.
• Olasılıkları araştırma.
• Seçenek oluşturma.
• Deney yapmayı,kanıtla açıklamayı bularak bilimsel düşünceye ulaşma.
• Plan ve program yaparak geleceği denetleme gücü kazanma.
• Zamanı kullanabilme
• Önlem alma,önlemleri ölçme-değerlendirme.
• Yaşadıklarından öğrenerek yaşayacaklarını anlayabilme. İşte,’öngörü yetisi’nin kazandırdıkları bunlardır. İnsanlığın rönesansı budur,aydınlanması budur,akılcılığı budur,uygarlığı budur. Buraya ulaşabilmek için bütün ortaçağın geride bırakılması gerekmiştir. Songörü,’sonradan görebilme’,şu tutum ve davranışlara yol açar:
• Olanlara şaşıp kalma.
• Başkalarını suçlama,suçlu arama
• Olanlara ağlayıp sızlanma,olayı geçiştirmeye çalışma.
• ‘Ne?’ ile uğraşır görünme,oraya takılıp kalma,’nasıl?’ ve ‘neden?i merak etmeme,araştırmama,oralı olmama.
• Kendi sorumluluğunu kabul etmeme,inkar etme,görmeme.
• Kendi dışında günah keçisi ya da günah keçileri bulma.
• Olayları doğa dışı güçlere bağlama.
• Doğa dışı güçlere sığınma,onlardan medet umma.
• Yaşadıklarından öğrenememe,yaşayacaklarını kader sayma. İşte,’songörü’ tutumunun yol açtığı sonuçlar da bunlar olacaktır. Akılcı,uygar aşamaya ulaşamamış kültür toplumlarının ve insanlarının tutumları,davranışları da böyle olacaktır.
Hep başına geldikten sonra yanıp yakılma,ama olayların yinelenmesine akıl erdirme yerine alışıp duyarsızlaşma, sonra da gerçeklerden kaçarak yaşamaya çalışma. İnsanlık tarihi boyunca bilim ile dogmanın çatışması hep böyle olmuştur. Kendine, insana, topluma, insanlara, olaylara, geçmişe, geleceğe böyle bakabilmek, böyle görebilmek, böyle düşünebilmek.
Bilimi, tekniği, felsefeyi kavrayabilmek.
Ya da hiç birini kavramadan gelişi güzel yaşamak.
Öngörmek ya da songörmek.

Erdal ATABEK